12 Hayvanlı Türk Takvimi: Hangi hayvalar var? Nasıl hesaplanır?
12 Hayvanlı Türk Takvimi, Çin takvimiyle benzerlikler gösterse de, Türk kültürüne özgü anlamlar ve kullanımlar taşır. Bu takvimde her yıl bir hayvan ismiyle anılır ve 12 yılda bir döngü tamamlanır.
12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİNDEKİ HAYVANLAR
Sıçan (Fare)
Sığır (Öküz)
Pars (Kaplan)
Tavşan
Ejderha
Yılan
At
Koyun
Maymun
Tavuk (Horoz)
İt (Köpek)
Domuz
12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ NASIL HESAPLANIR?
Her 12 yılda bir döngü tamamlanır. Örneğin bir kişi 2008’de doğmuşsa, 12 yıl sonra yani 2020’de tekrar aynı hayvan yılı olan “Fare Yılı” gelir.
Miladi yıl ile eşleştirme:
Başlangıç yılı bilinirse (örneğin 1984: Fare Yılı), istenilen yıl için 12’lik döngüde kaç yıl ileri/geri gidileceği hesaplanır.
Örneğin 1984 + 1 = 1985 → Öküz Yılı,
1984 + 2 = 1986 → Kaplan Yılı…
1984 + 12 = 1996 → Tekrar Fare Yılı.
4. Giriş tarihi Şubat ayı civarıdır:
Tıpkı Çin takvimi gibi, bu takvimde yıl değişimi Miladi yılın 1 Ocak’ında değil, genellikle Ocak sonu – Şubat ortası gibi gerçekleşir. Bu yüzden doğum yılı Şubat ayına denk gelenler için dikkatli hesap yapılmalıdır.
Örnek:
2000 yılı → Ejderha Yılıdır
(1988 Ejderha Yılı + 12 yıl = 2000 → aynı yıl tekrar döner)
12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİNİN ÖZELLİKLERİ
- Her yıl bir hayvanın adıyla anılır.
- 12 yıl sonunda döngü yeniden başlar.
- Yıllar, hayvanların özelliklerine göre insanlara karakter ve kader etkisi yüklenerek yorumlanır.
- Güneş yılına göre düzenlenmiştir (365 gün).
- Özellikle Göktürkler, Uygurlar ve diğer Orta Asya Türk toplulukları tarafından kullanılmıştır.
12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİNİ KİM BULDU?
12 Hayvanlı Türk Takviminin mucidi olarak doğrudan bir kişi adı verilemese de, bu takvimi ilk sistemli şekilde kullananlar eski Türk topluluklarıdır özellikle de Göktürkler ve Uygurlar.
Bu takvim sistemi, Orta Asya’daki eski Türkler tarafından geliştirildi. Takvimin tarihi, M.Ö. 2000’li yıllara kadar uzanabilir. Yazılı olarak en eski örnekleri, Orhun Yazıtları ve Divânü Lügati’t-Türk gibi eserlerde yer alır. Bazı kaynaklar, bu takvimin Çin takvimiyle benzerlik taşıdığını söylese de, Türkler bu sistemi kendi kültürel özelliklerine göre uyarlamış ve kullanmıştır.
Takvimin Kültürel Önemi
- Göktürk ve Uygur yazıtlarında izlerine rastlanır.
- Divanü Lügati’t-Türk gibi tarihi eserlerde detaylı anlatılmıştır.
- Türkler bu takvimi, sadece zamanı ölçmek için değil; astroloji, kader ve karakter analizi gibi alanlarda da kullanmışlardır.
