A vitamininin faydaları neler, hangi besinlerde bulunur? A vitamini eksikliği belirtileri neler? 10 soruda A vitamini
A vitaminin, insan vücudunda belirli oranlarda bulunması insan sağlığı açısından oldukça önemli. Günlük hayatta yaşadığımız birçok sağlık probleminin temelinde A vitamini eksikliği bulunabiliyor. A vitamininin faydaları neler, hangi besinlerde bulunur? Günlük olarak ne kadar A vitamini almalı? A vitamini eksikliği belirtileri neler? Medipol Üniversitesi Esenler Hastanesi’nden Uzman Diyetisyen Canel Öner Sayar A vitamini ile ilgili merak edilenleri anlattı.
A Vitamini nedir?
A vitamini, karaciğerde depolanan ve yağda çözünen bir vitamin türüdür.
Günlük olarak ne kadar A vitamini almalı?
Vitaminin A’nın önerilen günlük alım düzeyi 19 yaş ve üzeri yetişkin erkeklerde 900mcg RAE, kadınlarda ise 700 mcg RAE ‘dir.
A Vitaminin faydaları neler?
- Epitel hücrelerinin büyüme ve farklılaşmasını uyarır.
- Derinin sağlık ve bütünlüğünde merkezi rol oynar
- İnfeksiyonlara karşı koruyarak cilt bütünlüğünü arttırır
- Antikor üretimini arttırır
- T hücre sayısı ve aktivitesini arttırır
- Natural killer hücre aktivitesini arttırır
- Büyümeyi sağlar.
- Kemik metabolizmasında etkilidir.
- Büyüme Hormonu, Insulin-like Growth Factor II/IGF-2, Apolipoprotein AI, Alkol Dehidrogenaz, PEP Karboksikinaz gibi birçok enzim ve hormonun üretiminde ve biyokimyasal yolaklar üzerinde etkilidir.
- Göz problemlerini ve körlüğü önler.
- Sindirim sisteminde oluşan ülserleri tedavi eder.
A Vitamini eksikliğinde neler olur? A Vitami eksikliği belirtileri neler?
- Semptom ve bulguları:
- Gece körlüğü
- Gözlerde kuruluk
- Kuru, kaşıntılı, kızaran, akne döküntüleri olabilen deri
- Halsizlik
- Büyümede gerilik
- Kuru, kırılgan saç ve tırnaklar
- Kemik yıkımı artar
- Kısırlık (infertilite)
- Tekrarlayan boğaz ve göğüs enfeksiyonları
Kimler A vitamini eksikliği riski altındadır?
- Az miktarda depolama ve artan büyüme ihtiyacımdan dolayı bebekler ve adelösanlar,
- Artan vitamin-mineral ihtiyacından dolayı gebe ve emziren anneler
- Stres, infeksiyon, cerrahi ve travma gibi durumları olan kişiler
- Yağ emilim bozukluğu olan kişiler
- Alkol tüketenler
- Sigara kullananlar
- Hava kirliliğine maruz kalanlar
A Vitamini içeren besinler nelerdir?
Vitamin A başlıca hayvansal kaynaklı gıdalarda bulunur. Alabalık,somon, beyaz peynir, ciğer, böbrek, morina ciğeri yağı, tavuk ciğeri, tereyağı, yumurta sarısı, yağlı süt ve balık yağı gibi hayvansal besinlerde bulunur. Meyve ve sebzelerden ise balkabağı, brokoli, havuç, ıspanak, kara lahana, karahindiba yeşillikleri, kırmızı biber, lahana, maydanoz, pazı, brüksel lahanası, tatlı patates, portakal gibi sarı meyveler ve koyu yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur.
A vitamini fazlalığı nedir, neden olur?
A vitamin fazlalığı, karotenoid olmayan öncül vitamin A’nın aşırı tüketiminden kaynaklı olur. Aşırı diyet alımlarına bağlı olmaktan daha çok suplementlerin kullanılmasından kaynaklıdır. Doktorunuza danışmadan asla kullanmayınız.
A Vitamini fazlalığı zararları
Hipervitaminoz A’nın vücutta yol açtığı sorunlar aşırı alımın büyüklüğüne ve hızına bağlıdır. Fazla miktarda A vitamini alımını takiben gelişen hipervitaminoz A semptomları akuttur. Vücutta baş ağrısı, bulantı, kusma, baş dönmesi, görme bulanıklığı, deri reaksiyonlarından komaya kadar varabilen ciddi toksik yan etkilere yol açabilir.
Uzun vadede ise;
- Kemik ağrısı ve eklemde şişlik yapabilir.
- Kuru deri ve dudaklara neden olur
- Karaciğer ve dalak genişlemesine neden olur
- Karotenoid olmayan öncül vitamin A nın aşırı tüketimi doğumsal defektlere neden olabilir
- (Gebe kadınlar 1500 mcg yani 5000 IU den fazla içeriğe sahip suplement kullanımından kaçınmalı!)
- Osteboblastları inhibe olduğundan kemik erimesine neden olabilir.
- Saç dökülmesi yapar.
- Siroz ve karaciğere toksik etki yapar.
A Vitami eksikliği nasıl tedavi edilir?
Vitamin ihtiyacını karşılamanın en doğru yolu dengeli beslenmektir. Karbonhidrat, yağ, protein gibi ana besin öğeleri ile yeterli miktarda yapılan dengeli beslenmede vücudun günlük A vitamin ihtiyacı karşılanır. Ancak çeşitli fizyolojik (Gebelik, spor, gelişme çağı gibi), patolojik (Ateş,ishal,travma…vs) durumlar, çevresel faktörler ve ilaç tedavileri vitamin gereksinimini artırabilir. Biyokimyasal olarak plazma retinol düzeyleri değerlendirilmeden kullanılmamalıdır. Muhakkak doktor kontrolünde kullanılmalıdır.
A vitamini alırken nelere dikkat etmeliyiz?
A vitamini piyasada takviye olarak tablet ya da kapsül şeklinde tek başına satılabildiği gibi multivitaminlerin içinde bir bileşen olarak da bulunabilir. Uzun süreli multivitaminlerin kullanımından kaçınılması gerekir. Yüksek doz Vitamin a içeren ilaçların ise (roaccutane gibi) doktor kontrolünde düzenli karaciğer fonksiyon testleri– kolesterol, trigliserit, LDL gibi biyokimyasal parametrelere bakılarak kullanılması gerekir. Ayrıca kan sulandırıcı, karaciğer enzimleri üzerinde etkili ilaçlar kullanılıyorsa bu vitamini kullanmadan önce doktor tarafından değerlendirilmelidir.
