Afazi nedir, neden olur? Belirtileri neler? 8 soruda afazi hakkında bilmeniz gerekenler

Afazi, iletişim becerilerini, konuşmayı, okuma veya yazma yeteneğini etkileyen bir iletişim bozukluğu. Ünlü aktör Bruce Willis’in afazi rahatsızlığının duyurulması nedeniyle bugün internette afazi nedir? Afazi neden olur? Afazi belirtileri ve sebepleri nelerdir? gibi aramalar yoğunlaştı. Bu makalede afazi rahatsızlığına bakıyoruz.

AFAZİ NEDİR?

Öncelikle afazi nedir? Afazi, beynin dilden sorumlu bölümlerinin hasar görmesinden kaynaklanan bir bozukluktur. Çoğu insan için bu alanlar beynin sol tarafındadır. Afazi genellikle inme veya kafa travmasını takiben aniden ortaya çıkar, ancak beyin tümörü veya ilerleyici nörolojik bir hastalığın sonucu olarak yavaş da gelişebilir. Bozukluk, dilin anlatımını ve anlaşılmasını, ayrıca okuma ve yazmayı bozar. Afazi, yine beyin hasarından kaynaklanan konuşma bozuklukları ile birlikte ortaya çıkabilir.

KİMLER AFAZİ RİSKİ ALTINDA?

Afazi olan çoğu insan orta yaşlı veya daha yaşlıdır, ancak küçük çocuklar da dahil olmak üzere herkes afazi rahatsızlığı yaşayabilir.

AFAZİ NEDEN OLUR? AFAZİ NEDENLERİ

Afazi, beynin dil alanlarından bir veya daha fazlasının hasar görmesinden kaynaklanır. 

• Çoğu zaman afaziye yol açan olan beyin hasarının nedeni felçtir.
• Kafa alınan darbe
• Beyin tümörleri
• Yaralanmalar
• Beyin enfeksiyonları
• Alzheimer gibi nörolojik bozukluklar

AFAZİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

Afazi belirtileri, bir kişinin sahip olduğu afazi türüne bağlıdır. John Hopkins Medicine afazinin bazı belirtilerini şöyle sıralıyor:

• İfade afazisi olarak adlandırılan Broca afazisi olan kişiler kısa kelimelerini dillerinden çıkarabilir. Kısa ama anlamlı cümleler kurabilirler. Genellikle başkalarının konuşmalarını anlayabilirler.
• Broca afazisi olan kişilerde genellikle kol ve bacakta sağ tarafta güçsüzlük veya felç olur.
• Wernicke afazisi olanlar, kafa karıştırıcı uzun cümleler kurabilir, gereksiz kelimeler ekleyebilir veya yeni kelimeler oluşturabilir.
• Wernicke afazisi olanlar genellikle başkalarının konuşmalarını anlamakta güçlük çekerler.
• Global afazili insanlar, konuşma veya dili anlamada zorluk yaşarlar.

AFAZİ TÜRLERİ NELERDİR?

Genel olarak geniş anlamda akıcı ve akıcı olmayan gibi iki afazi kategorisi vardır. Beynin temporal lobunun hasar görmesi, en yaygın akıcı afazi türü olan Wernicke afazisine neden olabilir. Wernicke afazisi olan kişiler, uzun, anlamsız cümleler kurarak, gereksiz kelimeler ekleyerek ve hatta uydurma kelimeler oluşturarak konuşabilirler: Örneğin, Wernicke afazisi olan biri şöyle diyebilir: “Bunu biliyorsun ki pembeye boyandı ve ben de onu eskisi gibi gezdirmek ve onunla senin istediğin gibi ilgilenmek istiyorum.”

Akıcı olmayan afazinin en yaygın türü Broca afazidir. Broca afazisi olan kişilerde öncelikle beynin ön lobunu etkileyen hasar vardır. Frontal lob aynı zamanda motor hareketler için de önemli olduğu için, sıklıkla kol ve bacakta sağ taraf zayıflığı veya felçleri vardır. Broca afazisi olan kişiler konuşmayı anlayabilir ve ne söylemek istediklerini bilirler, ancak sıklıkla büyük bir çabayla üretilen kısa ifadelerle konuşurlar. Genellikle kısa kelimeleri atlarlar.

Örneğin, Broca afazisi olan bir kişi, “Köpeği yürüyüşe çıkaracağım” anlamına gelen “Yürüyüş köpeği” veya “Masada iki kitap var” için “kitap iki masa kitap” diyebilir. Broca afazisi olan kişiler genellikle başkalarının konuşmalarını oldukça iyi anlarlar. (Bkz)

Her biri beyindeki farklı dil alanlarının hasar görmesinden kaynaklanan başka afazi türleri de vardır. Bazı insanlar, kelimeleri ve cümleleri anladıkları ve akıcı konuşabildikleri halde tekrar etmekte zorlanabilirler. Diğerleri, nesnenin ne olduğunu ve ne için kullanılabileceğini bilmelerine rağmen nesneleri adlandırmakta zorluk çekebilirler.

Bazen beyne giden kan akışı geçici olarak kesintiye uğrar ve hızla geri yüklenir. Geçici iskemik atak olarak adlandırılan bu tür bir yaralanma meydana geldiğinde, dil becerileri birkaç saat veya gün içinde geri dönebilir.

AFAZİ NASIL TEŞHİS EDİLİR?

Afazi genellikle ilk olarak kişiyi beyin hasarı nedeniyle tedavi eden doktor tarafından tanınır. Doktor, görüntüleme ve taramanın dışında tipik olarak kişinin komutları takip etme, soruları yanıtlama, nesneleri adlandırma ve konuşmayı sürdürme gibi dili anlama ve üretme yeteneğini de test eder.

AFAZİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Afazi tedavisi, bir kişinin dil yeteneklerini kullanmasına, dil becerilerini mümkün olduğunca geri kazanmasına ve jestler, resimler veya elektronik cihazların kullanımı gibi diğer iletişim yollarını öğrenmesine yardımcı olarak iletişim kurma yeteneğini geliştirmeyi amaçlar. Bireysel terapi, kişinin özel ihtiyaçlarına odaklanırken, grup terapisi, küçük bir grup ortamında yeni iletişim becerilerini kullanma fırsatı sunar.

Son teknolojiler, afazili insanlar için yeni araçlar sağlamıştır.

AFAİZİLİ BİR KİŞİ İLE İLETİŞİM

Aile üyelerine ise afazili kişi ile iletişim için sunulan bazı öneriler şöyledir:

• Mümkünse terapi seanslarına katılın.
• Kısa, karmaşık olmayan cümleler kullanarak dili basitleştirin.
• Bir yetişkin için uygun, doğal bir konuşma tarzı sürdürün.
• Yüksek sesli radyo veya TV gibi dikkat dağıtıcı unsurları mümkün olduğunca en aza indirin.
• Konuşmalara afazili kişiyi dahil edin.
• Afazili kişinin, özellikle ailevi konulardaki görüşlerini sorun ve ona değer verin.
• Konuşma, jest, işaret etme veya çizim olsun, her türlü iletişimi teşvik edin.
• Kişinin konuşmasını düzeltmekten kaçının.
• Kişiye konuşması için bolca zaman tanıyın.
• Kişinin ev dışında aktivitelere dahil olmasına yardımcı olun.