Tutarsız duygular, aşırı öfke, uçlarda cinsellik ile kendini belli eden Borderline nedir? Borderline belirtileri ve tedavisi hakkında her şey
Son zamanlarda sıklıkla karşımıza çıkan psikolojik bir terim olan Borderline kişilik bozukluğu ruhsal bir sağlık sorunudur. Peki Borderline kişilik bozukluğu nedir? Borderline kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir? Tedavi yöntemleri nasıldır? Borderline kişilik bozukluğunu Klinik Psikolog Sinem Gül Şahin tüm detaylarıyla anlattı.
Borderline kişilik bozukluğu nedir?
Borderline kişilik bozukluğu kişinin hem kendisini algılamasıyla ilgili yani benlik algısında hem de başka kişilerle olan ilişkilerinde yoğun tutarsızlıkların olduğu, duygulanım değişimlerinin çok keskin ve sık yaşandığı, öz denetim mekanizmasıyla ilgili sorunların eşlik ettiği ciddi bir psikolojik rahatsızlıktır. Bireylerin sosyal hayatında, kariyerinde, aile ve romantik ilişkilerinde büyük problemlere yol açar. Borderline yani sınır olarak adlandırılmasının sebebi ilk tanımlandığı dönemlerde nevroz ve psikoz arasında sınır bir durum olarak görülmesidir.
Borderline kişilik bozukluğu neden olur?
Bu rahatsızlığın tek bir oluşum nedeninden bahsetmek zor. Kimi araştırmalar genetik faktörlere vurgu yaparak birincil derece yakınlarında borderline kişilik bozukluğu olan bireylerin buna daha yatkın olabileceğini söylüyor. Bir diğer yandan borderline kişilerin çocukluk yaşantılarına baktığımızda genel bir tablo olarak ihmal, taciz, şiddet yada terk edilme gibi travmatik olayların varlığını görüyoruz. Yada çok net keskin bir olay olmasa bile süreğen ekstrim ebeveyn tutumları etkili olabilir, aşırı disiplin yada tamamen disiplinsizlik gibi. Yani nedeni şudur demektense oluşmasına katkı sağlayan bu tip faktörler olabilir demek daha doğru olur.
Borderline kişilik bozukluğu belirtileri nelerdir?
Başkalarına karşı olan tutumları sıkça değiştiği için ikili ilişkilerde sorun en göze çarpan belirtilerdendir. Yoğun terk edilme korkuları kendini öfke ve saldırganlık yada ağır bir depresyon olarak dışarı vurabilir. Bunun yanısıra madde kullanımı, kumar oynama yada aşırı cinsel eğilim gibi dürtüsel faaliyetlere de sık rastlanır. Bazense hissettikleri yoğun boşluk duygusu hayatı anlamsız bulmalarına sebep olur ve intihara meyilli bir yapı ortaya çıkarır. Davranışlarını kestirmek zordur bazen çok kırılgan bir tavır sergilerken bazen narsist bir tutum sergileyebilir.
Borderline kişilik bozukluğu nasıl anlaşılır?
Bir kişinin borderline kişilik bozukluğuna sahip olup olmadığını anlamak için uzmanlar tarafından yapılan görüşmelere ihtiyaç vardır. Sırf bazı belirtiler var diye kendiniz yada yakınınız için böyle bir etiketleme yapmak uygun olmaz. Zaten diğer psikolojik rahatsızlıklarla çok karıştırılan bir tablosu vardır. O yüzden eğer şüphelendiğiniz bir durum varsa en yakın zamanda bir ruh sağlığı uzmanından randevu alıp görüşmeye gitmek en sağlıklısıdır.
Borderline kişilik bozukluğu kaç yaşında başlar?
Belirtiler ergenlik döneminde belirginleşmeye başlar ama genelde tanılar genç erişkinlikte konulur.
Borderline kişilik bozukluğu tanısı nasıl konulur?
Bazı tanı kriterleri mevcuttur ve bunlardan 5 taneden fazlasını gösteriyorsa kişide borderline kişilik bozukluğu olabileceğine dair inceleme yapmak gerekir.
- Terk edilmekten kaçınmak için mantık dışı bir çaba gösterme,
- Gözünde aşırı büyütme ile aşırı değersizleştirme uçları arasında giden, tutarsız ve gergin kişiler arası ilişkiler,
- Belirgin ve sürekli olarak kararsız bir benlik duygusu,
- Kendine kötülüğü dokunacak en az iki dürtüsellik (para harcama, madde kötüye kullanımı, uçlarda cinsellik, tehlikeli araç kullanma, çok fazla yeme vb)
- Yineleyici intihar girişimleri ya da bunla ilgili tehdit etme,
- Tutarsız duygulanım,
- Sürekli bir boşluk duygusu,
- Uygunsuz yoğun bir öfke ve bunu denetlemekte güçlük,
- Gelip geçici kuşkucu düşünceler ya da ağır disosyatif belirtiler.
Borderline kişilik bozukluğu tedavi yöntemleri
Zaman zaman ilaç tedavisi gerekse de genel olarak uygulanan tedavi psikoterapidir. Rahatsızlığın ortadan kalkması uzun süreli bir tedavi sürecini gerektirir. Kişinin benlik ve öz değer algısını, farkındalığını arttıran, kendine dair inançlarının yeniden yapılandırılıp düşünce ve davranışlarının değişmesine katkı sağlayan yöntemler uygulanır. Bireyin tedavinin işlevselliğine inancı ve istikrarlı olarak devam etmesi kilit noktadır.
